Kerosakan saraf akibat diabetes adalah salah satu komplikasi diabetes.
Hari Diabetes Sedunia (14 Nov) seharusnya menjadi peringatan berterusan bahawa penyakit yang merosakkan kehidupan ini boleh memusnahkan kehidupan kita serta kehidupan orang yang kita sayang. Ia adalah penyakit yang tidak boleh dipulihkan, tetapi dengan usaha yang mencukupi, kita boleh melambatkan atau bahkan menghentikan komplikasi yang berkaitan dengan perkembangan penyakit.
Kawalan paras glukosa darah adalah amat penting untuk meminimumkan komplikasi berkaitan diabetes.
Terdapat kira-kira 360 juta orang di seluruh dunia yang hidup dengan diabetes.
Menurut Tinjauan Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan Malaysia (NHMS) 2023 terkini, prevalens diabetes dalam kalangan orang dewasa telah menurun kepada 15.6%, atau kira-kira seorang dalam enam rakyat Malaysia. Walaupun ini mencerminkan penurunan berbanding 20.8% yang dicatatkan pada tahun 2011, ia kekal sebagai kebimbangan kesihatan yang ketara.
Seperti yang dinyatakan di atas, diabetes adalah penyakit kronik yang tidak boleh diubati, tetapi ia boleh dikawal. Kawalan gula darah yang lemah untuk tempoh masa yang panjang akan membawa kepada beberapa komplikasi, termasuk penyakit jantung, penyakit buah pinggang, retinopati (kerosakan mata) dan neuropati (kerosakan saraf).
Kebas, kesemutan, sakit dan/atau rasa terbakar pada kaki, jari kaki, jari tangan, lengan dan tangan adalah simptom kerosakan saraf.
Tahukah anda bahawa 60-70% pesakit diabetes mengalami kerosakan saraf dalam beberapa bentuk? Jika tiada tindakan segera diambil, ia boleh menyebabkan pemotongan anggota badan – salah satu komplikasi neuropati yang berpotensi paling serius.
Doktor menganggarkan bahawa hampir 50% daripada semua pemotongan anggota badan disebabkan oleh neuropati dan masalah peredaran darah yang boleh dicegah.
Di Malaysia, sebilangan besar pesakit diabetes dimasukkan ke wad ortopedik di hospital kerana komplikasi kaki diabetes. Majoriti daripada mereka memerlukan kemasukan ke hospital jangka panjang. Sesetengah memerlukan kemasukan ke hospital dan pembedahan berulang, manakala yang lain memerlukan pemotongan di sekitar kaki atau buku lali, dengan sesetengahnya berakhir dengan pemotongan di bawah lutut atau di atas lutut.
Amputasi secara umum boleh diklasifikasikan sebagai utama dan kecil. Amputasi utama merujuk kepada amputasi di atas atau di bawah lutut manakala amputasi kecil merujuk kepada pembuangan jari kaki atau kaki.
Perkara ini boleh dicegah melalui rutin penjagaan kaki yang mudah. Oleh itu, semua pesakit diabetes perlu menjalani pemeriksaan kaki sebagai sebahagian daripada rutin penjagaan mereka yang tetap.
Risiko pemotongan kaki adalah 27.7 kali ganda lebih tinggi bagi seseorang yang menghidap diabetes.
Beberapa faktor utama biasanya menyebabkan ulser kaki dan akhirnya amputasi. Ini termasuk:
- Neuropati periferal yang mengurangkan deria rasa– anda mungkin mempunyai kerikil dalam kasut anda dan boleh berjalan sepanjang hari tanpa menyedarinya!
- Penyakit vaskular yang mengurangkan aliran darah ke kaki.
Masalah-masalah ini memudahkan seseorang mendapat ulser dan lecet – yang membawa kepada jangkitan, yang jika tidak dirawat, boleh menyebabkan pemotongan anggota badan.
Pesakit kencing manis perlu mempunyai kesedaran asas tentang kepentingan penjagaan kaki, dan mereka mesti memastikan bahawa mereka menjalani pemeriksaan kaki secara berkala.
Rutin penjagaan kaki asas termasuk:
- Periksa kaki dan jari kaki anda setiap hari dan basuh dengan sabun yang sesuai. Sabun yang terlalu kuat boleh merosakkan kulit.
- Uji suhu air dengan jari atau siku anda sebelum merendam kaki kerana pesakit diabetes mungkin tidak dapat merasakan jika air terlalu panas. Luka terbakar boleh berlaku dengan mudah dengan cara ini.
- Keringkan kaki anda dengan lembut, beri perhatian khusus pada kawasan di antara jari kaki. Jangkitan boleh berlaku di kawasan yang lembap.
- Jika kaki anda sangat kering, ia mungkin merekah dan berkemungkinan dijangkiti. Lembapkan kulit kering dengan losyen, jeli petroleum, lanolin atau minyak.
- Laporkan semua luka, lepuh, lebam, luka, atau perubahan lain kepada doktor anda dengan segera.
Risiko untuk pembentukan ulserasi boleh dinilai melalui pemeriksaan klinikal asas kaki.
Selain mengamalkan penjagaan dan kebersihan kaki yang baik, pesakit diabetes harus kerap
Suplemen yang bermanfaat untuk pesakit diabetes yang ditemui oleh saintis Jepun ialah mekobalamin – bentuk aktif vitamin B12 yang membantu menjana semula saraf periferal yang rosak.
Mecobalamin mengandungi bentuk vitamin B12 yang aktif secara neurologi, penting untuk sistem saraf pusat dan periferi, yang membantu melindungi daripada kemerosotan serta menggalakkan saraf yang sihat.
Dengan mekobalamin, hati tidak perlu menukarkan bentuk B12 yang tidak aktif iaitu sianokobalamin, kepada mekobalamin kerana ia sudah aktif secara oral.
Penyelidikan telah menunjukkan bahawa bentuk aktif vitamin B12 ini (mekobalamin) lebih berkesan daripada vitamin B12 biasa (sianokobalamin) dalam menjana semula saraf yang rosak pada pesakit diabetes.
References:
- Malaysian Diabetes Association
- National Health & Morbidity Survey 2006, MOH
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease (NIDDK) of the National Institute of Health, USA
- Diabetes UK
- American Diabetes Association (ADA)
- Yaqub BA, Saddiq A, Sulimani R. Effects of methylcobalamin on diabetic neuropathy. Clin Neurol Neurosurg. 1992;94(2):105-11